1990’li yillarda Amerika’dan 8-10 kisilik bir Rum grubu Kirklareli’ne gelmisti. Gelisleri bosuna degildi. Amerika’nin Dayton Eyaleti’nde oturan Kirklareli kökenli Rumlar olduklarini söylemislerdi. Içlerinde her meslekten insanlar vardi. Burada birkaç gün kalmislardi. Belediye ile Kirklareli’nden ayrilislarinin 75. yildönümünü görüsmüsler, Amerika’da ve Kirklareli’nde atalarinin bu ayrilisini kutlamak istediklerini söylemislerdi. Dayton’da onbine yakin Kirklareli kökenli Rum oldugunu, kendilerinin Kirklareli Rumlarinin üçüncü kusagini olusturduklarini anlatmislardi. Kutlamalari önce Amerika’da yapacaklar, sonra kalabalik bir grup halinde Kirklareli’ne gelerek buradan atalarinin ayrilis yildönümünü yasatacaklardi. Bu tasari gerçeklesmedi. Amerikalilar Kirklareli’ne gelemediler. Zira Körfez Savasi çikmisti, Amerika Ortadogu’da savasiyordu.
Amerikalilar, Kirklareli’nden ayrildiktan sonra arastirdim ki bunlarin atalari 1912 Balkan Savasi korkusu ile buradan önce Yunanistan’a, oradan da Amerika’ya göç etmislerdi. Göç olayi 1911 yilinda meydana gelmisti. Arastirmaci yazar Ali Riza Dursunkaya olayin Kirklarelilerin (Deli Hamit) dedikleri, aslinda akilli, kültürlü, otoriter ve cesur kararlar alan bir Mutasarrif olarak tarihe geçen biridir. Ittihat ve Terakki Partisinin önde gelen kisilerinden ve valilerinden Haci Adil Bey zamaninda ve onun oluru ile Kirklareli’ne mutasarrif olarak gelmistir. Haci Adil Bey, Edirne Valisi iken Kirklareli’nin stratejik önemini görmüs, Kirklareli’ne Deli Hamit’i, Demirköy’e Köprülü Hamdi Bey’i, Pinarhisar’a da Sadullah Kologlu’nu nami diger Arap Kaymakam’i atamistir. Ancak o zamanlar daha Kirklareli mutasarriflik degil, Liva konumunda bir yerdir.
Deli Hamit, Balkan Savasi sonrasi cesur kararlarla Kirklareli’nde otoriteyi kurmus, 8 Temmuz 1913 tarihinde Bulgarlarla yapilan anlasma geregince Kirklareli’nin genelinde oturan Bulgarlarin Bulgaristan’a, orada, Türk-Bulgar sinirina yakin köylerde oturan Türklerin de Türkiye’ye göçünü saglamistir. Atatürk’ün Genel Sekreterlerinden Tevfik Biyiklioglu, “Trakya da Milli Mücadele” adli kitabinda bu anlasma ile Trakya’dan Bulgaristan’a kendi istekleri ile 18-20 bin dolayinda Osmanli tebasindan Bulgar köylüsünün, kasabalisinin göç ettiklerini yazmistir. Iste bu sirada Polos (Yoguntas) ve Bedre (Kayali Köyü) Rumlari ile Kirklareli’nde oturan bazi Osmanli tebasi Rumlar’da hükümete müracaat ederek kendi istekleri ile Yunanistan’a gitmek istediklerini bildirmislerdir. Kendi istekleri ile göç ettiklerini de hükümete taahhüt etmislerdir.Böylece gerek Bulgarlar gerekse Rumlar uluslararasi bir sorun yaratmamak için Ittihat ve Terakki Hükümeti ile, ki o zaman Edirne’li Posta memuru ünlü Talat Pasa Basbakandir. Mutabik kalmislardir. Bu olay yakin tarihimizde,Trakya’da 1923 yilinda gerçeklesen Büyük Mübadele (Nüfus Degisimi) nden önce gerçeklesen ilk mübadele olmustur. Kirklareli’ne gelip temaslarda bulunan bu mübadele kapsaminda Kirklareli’nden ayrilan Rumlarin torunlaridir. Bu mübadele Hamit Bey’den sonra Kirklareli’ne gelen Haydar Bey (Vaner) zamaninda devam etmistir. Kirklareli ve Trakya’nin sosyal yapisi bu yillarda sekillenmeye baslamistir. Söylemeden geçmeyelim, halkin Deli Hamit dedikleri Hamit Bey ise sonraki yillarda Anadolu’da Mustafa Kemal’in yaninda yer almis, Haydar Bey de Van Valisi olmustur. Haydar Bey bu nedenle VAN’in isminden mülhem, VANER soyadini almistir.
Bu anlattiklarim Kirklareli tarihinde karanlikta kalan, pek bilinmeyen bir olaydir. 1923 yili Mübadelesi’nde Kirklareli’nden ayrilip giden Rumlar, ilk mübadele de Kirklareli’nden gitmek istemeyenlerdir.
nazifkaracam@gazatetrakya.com
Bu Habere Henüz Yorum Yapılmadı. İlk Sen Ol