Birkaç gün önce Bodrum'dan bir arastirmaci telefon etti. Atatürk heykelleri ve bu heykelleri yapan heykeltiraslar hakkinda arastirma yapiyorlarmis. Bu baglamda Atatürk'ün Kirklareli'ne dikilen ilk heykeli ve heykeltirasi hakkinda bilgi istedi.
Atatürk'ün, Kirklareli'nde iki heykeli vardir. Biri Åzevket Dingiloglu Parki'nda, digeri de Atatürk Parki'ndadir. Arastirmaci, Åzevket Dingiloglu Parki'ndaki heykel hakkinda bilgi istiyordu.
Bilgilerimize göre Cumhuriyetin ilanindan bes yil sonra yani 1928 yilinda Basbakan Ismet Inönü Hükümeti bazi önemli illere Atatürk'ün heykellerinin dikilmesine karar vermistir. Ilk etapta Cumhuriyetin ve Atatürk'ün ilk heykelinin Kirklareli, Tekirdag ve Amasya'ya dikilmesi uygun bulunmustur. Heykeltiraslara siparis verilen heykeller Cumhuriyetin ve Atatürk'ün ilk heykelleri olacaktir. Bu üç ilin yani Kirklareli, Tekirdag ve Amasya'nin neden seçildiklerini bilmiyoruz. Ancak bu illerin rasgele seçildiklerini sanmiyoruz. Mutlaka bu illerin Cumhuriyet açisindan bir özellikleri vardir.
Bizim arastirmalarimiza ve Gazeteci Ali Riza Dursunkaya'nin da yazdiklarina göre Atatürk'ün Kirklareli heykeli, Atatürk'ün Kirklareli ziyaretinden önce dikilmistir. Dursunkaya heykelin mimar Ali Bey'e ihale edildigini, 8 Mayis 1930 tarihinde Åzevket Dingiloglu Parki'na dikildigini söylemektedir. Biz ise ünlü heykeltiras Rahmi Artemiz'den aldigimiz bilgiye göre heykelin 1928 yilinda heykeltiras Kemal Yontuç'a ihale edildigini, 8 Mayis 1930 tarihinde dikildigini ögrenmis bulunuyoruz. Rahmetli Rahmi Artemiz 1928 yilinda yapilan Kirklareli heykelinin benzerlerinin Amasya ve Tekirdag'a da dikildigini, bunlarin maskinin Istanbul Harbiye Müzesi'nde korunduklarini söyledi. Rahmi Artemiz, Kirklareli Atatürk Parki'ndaki heykel ile Babaeski ve Alpullu heykellerini de kendisinin yaptigini belirterek, Kirklareli heykelinin Samsun'daki heykele benzer taraflari bulundugunu söyledi.
Sonuç itibariyle bilgiler, belgeler isiginda Kirklareli Åzevket Dingiloglu Parki'ndaki Atatürk heykeli, Cumhuriyetin ve Atatürk'ün ilk heykelidir. Bu vasfi ile heykelin tarihi bir özelligi vardir. Atatürk de bir mesajla heykelin açilisini kutlamistir.
Bu vesileyle bir bilgiyi daha aktarmak istiyorum. Atatürk'ten sonra Ismet Inönü'nün büstü de Kirklareli ve Trakya'da ILK olmaktadir. Inönü'nün büstü 1940'li yillarda, Trakyalilarin savas korkusunu yasadiklari bir zamanda törenle Jandarma Alay Komutanligi Binasi önüne dikilmistir. O yillarda, bugünkü Jandarma Astsubay Gazinosu Kirklareli Il Jandarma Komutanligi binasi idi. Zaten 1920'den önce Kirklareli Vilayet Merkezi ve daire müdürlükleri binalari bu binanin bulundugu semtte bulunuyorlardi. Ancak bu muhtesem resmi binalar 1920 yilinda Yunanlilar tarafindan yakilip yikilmislardir. Geriye sadece bugünkü müze binasi (eski Belediye binasi) kalmistir. Yani 1920'den önce Kirklareli Vilayet Merkezi müze ve çevresinde bulunuyordu. Bugünkü Vilayet Binasi ise 1940'li yillarda insa edilmis, 1948 yilinda hizmete girmistir. Tarihe bir not düstügümüz farkinda oldugumuzu saniyorum.
Gazete Trakya'nın ilgilileri! Bir açıklama yapmışsınız. Güzel. Ama nerede bahse konu heykellerin veya büstün fotoğrafı. Bu heykel veya büstler yıkıldı mı? Kaldırıldı mı? Parçalandı mı? ki bunların fotoğraflarını koymuyorsunuz veya koymaktan korkuyorsunuz?. Eriş Ülger
Büst yerinde duruyor. İnönü heykeli konusunda bir bilgi yok. 15.03.2022