Osmanli 600 yillik hayatinda üç kitada hakimiyeti olan bir devletti. Hem Avrupa’da göründü, hem Asya’da gezindi, hem Afrika’dan Akdeniz’i kontrol etti. Bu yüzden tarih boyunca hep merak konusu oldu. Özellikle Seyyahlar (Gezginciler) için Osmanli ilginç bir müslüman, ilgi çekici bir hayatti.
Osmanli’yi, Osmanlinin yasama ve çalisma hayatini, gelenek ve göreneklerini, kisacasi Padisahin Mülkü’nü, tebalarini (kullarini) evvela dünyaya Evliya Çelebi anlatmistir. Süphesiz Osmanli’nin mülkünü yabancilar da merak etmislerdir. Onlar da gezip görmek için buralara gelmislerdir. Gülgün Üçel- Aybek, Türkiye ve Avrupadaki arastirmalarina dayali olarak yazdigi, “AVRUPALI SEYYAHLARIN GÖZÜNDEN OSMANLI DÜNYASI ve INSANLARI” kitabi önemli bir kaynak olusturmaktadir. Su siralar bu kitabi okumaktayim. Osmanlinin zamani ile günümüzün Türkiyesindeki hayati karsilastirma bakimindan yararli bir kitap.
Anliyorum ki Osmanli, insanligi sasirtici biçimde bir devlet sistemi kurmus, sasirtici biçimde de bir gelenekve görenek yaratmistir. Islam Osmanli’nin hayatinda önemli bir yer tutmustur. Saltanat, tantanali va sasaali yasam Osmanlinin genlerine islemis. Bu nedenden dolayi Avrupa Osmanli’yi çok degisik görmüstür. Sefere giderken, seferden dönerken Osmanli’nin düzenledigi Sefer Alaylari seyyahlar için büyük ilgi nedeni olmustur. Muhtesem törenlere sahne olan Sefer Alaylari öyle rastgele yapilan gösteriler de degildir. Hersey bir disiplin ve bir protokol çerçevesi içersinde olmustur. Sefer Alayi’nin saginda ve solunda Anadolu ve Rumeli Süvarileri, ortada Padisah, Basvezir (Basbakan), Sefer Alayi’nin islerine bakan Yedi Heyet, Padisahin cariyeleri, hazineyi tasiyanlar, hazineye hakim durumda olan Hazine Kâhyasi (Defterdar), levazimcilar ve erzak yüklü develer bulunurdu. Sefer Alayi’nin konakladigi yerlerin esnaf ve tüccari konaklanan yerde hazir olurlardi. Padisahin Tug’u, Peygamberin yesil setenden yapilmis, iki yüzünde Arapça “Allahtan baska Allah yoktur. Hz. Muhammed onun Peygamberidir” yazilar bulunan bayrak Sefer Alayi’nda en fazla korunanlarin basinda geliyordu.
Yabanci seyyahlardan Polonyali Simeon, Alman Hans Dernschwam ve diger gezginciler Osmanlinin yerleri ve insanlari hakkinda çok önemli bilgiler vermislerdir. Biz bir çok seyi bu seyyahlarin yazdiklarindan ögrenmisizdir. Sözgelimi, Lüleburgaz’in muhtesem Kervansarayi ve Sokullu Külliyesi hakkinda ayrintili bilgileri bu seyahalar yazmislardir. Trakya’daki Roma Yollari’na Alman seyyah isaret etmistir. Osmanlinin Köle Ticareti yaptigi, Köle Pazarlari kurdugu ve sonra bunlarin 1800’lü yillarin sonuna dogru Ingilizlerin baskisi ile ortadan kaldirildigini onlardan ögreniyoruz.
Seyyahlar Hac zamaninda, Osmanli Mülkü’ndeki Hac Kervanlari hakkinda da bilgiler vermislerdir. Osmanli hükümeti har Hac Alayi’na 6 bin koruma görevlisi asker tahsis etmistir. Osmanli her yil hacilarin yollarda yiyecek, içecekleri ve Kâbe Örtüsü’nün masraflarini karsilamak üzere 600 bin Italyan Altini para ayirmistir. Ortada dört sira halinde hacilar, sagda ve solda Hac Kervani’ni koruyan askerler olmak üzere günler, haftalar süren Hac Yolculugu’na böyle çikilirdi. Hac Kervanlari o kadar uzun olurdu ki bastakinin durup dinlendiginden, mola verdiginden arkadakinin haberi dahi olmazdi. Tabii Hac Yolculuklarinin develerle yapildigini, yollarda hacilar için su ve yiyecek depolandigini söylemeye gerek yoktur. Polonyali seyyahin bildirdigine göre Kâbe Örtüsü Kâhire’de 200 kadin tarfindan islenir, 3 bin metre sirma gider, örtü 40 bin altina mal olurdu. Örtüyü Kâhire’den, özel bakilmis, donatilmis on deve götürürdü. Kâbe Örtüsü Mekke’ye gidinceye kadar özel olarak korunurdu ve Örtü Kervani’nin basinda olmak sereflerin en büyügü sayilirdi. Bu törenler ve Hac Yolculuklari her yil yapilirdi. Imparatorlugun dörtbir bucagindan çikan Hac Kervanlari Mekke önlerinde ayri bir törenle karsilanirlardi. Osmanli iste böyleydi.
Geçmis gelecek için ne kadar ögretici degil mi?
Kaynak, Gülgün Üçel-Aybet’in, “Avrupali Seyyahlarin gözüyle Osmanli Dünyasi”
bence çok karışık yazmışsın tek bir soru sordum hangi özelliklere dikkat çekmiştir? çok da uzun yazmışsın bir cevap ta versen olurdu ben 7. sınıfa gidiyorum azcık daha her yaşa uygun yazsaydın daha iyi olurdu...