BARISA NE OLDU

Insanlik tarihinde sinifli toplumun dogup savasin ortaya çikisiyla birlikte baris özlemi insanligin o eski, güzel zamanlara geri dönme özlemi biçiminde masallarda dile gelmeye basladi. Nitekim bu konudaki en eski görüslerde baris, yalnizca savas olmama durumu degil, topragin ve insanin verimliliginden, sagligindan ve esenliginden kaynaklanan bir durum olarak yansitildi. Eski Babil, Çin, Hindistan, Iran edebiyatinda, Budacilik'dan tektanrili dinlere dek dinsel ögretilerde, Eski Yunan ve Roma siirinde ve felsefesinde, Ortaçag, Yeniçag ve Yakinçag edebiyatlarinda bu olumlu baris düsüncelerine hep rastlanir. Nitekim Eskiçag Yunan edebiyatinda ve felsefesinde baris en yüce deger olarak ifade edildi ve insanlar savasa ve savas siyasetine karsi akil ve insan onuruna yarasir bir düzen ugrunda hareket etmeye çagrildi. Böylece baris düsüncesi, insanlik düsüncesiyle bütünlestirildi. Ortaçag feodal toplumlarinda bölünmüslük ve savas kosullarinda baris düsüncesi Hiristiyan teologlarinca yeniden biçimlendirildi. Nitekim Hiristiyanligin dogus döneminde agir basan insanlar arasi esitlik, sevgi ve baris anlayisini terkeden teologlar, baris düsüncesini ruh ile Tanri arasindaki iç baris, öteki dünyada barisa kavusma biçiminde sundular. Buna kosut olarak, büyük senyörler, prensler Kilise' yle baglasarak kimi zaman disa dogru yagma savaslarina (örnegin, Haçli Seferleri) yöneldiklerinde, içte kisa süreli de olsa barisçi kosullar olusturdular. XI. yy'dan baslayarak görülen bu durumlara "Tanri Barisi", "Halk Barisi", "Toprak Barisi" adini verdiler. Bu süreçlerde kent ve kirsal kesimde üretim barisçi gelismesini gerçeklestiriyor, halk yaralarini sariyordu. Öte yandan X. yy sonlari ve XI. yy aa seriler ve kentlerde çalisan kesimler Kilise'nin öteki dünyada baris bulma çagrilariyla yetinmiyor, bu dünyada rahat huzur içinde yasamak istiyorlardi. Nitekim dinsel reform hareketine kosut olarak genis kesimlerin katildigi baris hareketleri gelisti. Yani-sira kentlerin serpilip gelismesiyle barisçilara yeni güçler katildi. Feodalizmin gerileyip kapitalizmin boyatmasina bagli olarak gelisen burjuvazi, halk yiginlarinin baris istemlerine yeni bir ivme kazandirdi. Burjuvazinin düsünsel zeminini olusturan Ideologlar, bir akil imparatorlugu kurmayi, insanoglunun özgürlügünü saglamayi, halklarin ve devletlerin yasamindan savaslari silip atmayi, ebedi barisi gerçeklestirmeyi öne çikardilar ve baris düsüncelerini, hümanizma ve hosgörü, özgürlük, esitlik, kardeslik düsünceleriyle bagladilar.
Devam Edecek


BIZ
Degerimizi yere düsünce anlariz.
Insanlarin ilk sicak yasasi;
"Üzümden sarap, odundan ates,
Öpücükten insan yapmalaridir."

Insanlarin ilk zorlu yasasi;
Yoksulluga inatla ayak direyerek,
Savaslara beraber kosarak,
Ölüme ragmen yasamalaridir.

Insanlarin biricik güzel yasasi;
Düslerini gerçege yakinca,
Yasamayi gül gibi görerek,
Düsmani kardes yapmalaridir.

Insanlarin var olan yasalari,
Bir çocugun ta yüreginden baslar.
Yayilir, genisler uzar gider.
Asil adalet akla gelene kadar.
DERIN IZLER
Mustafa ERMIS
mustafaermis@gazetetrakya.com