BILGE INSAN

Bilge Bilgisi, deneyimi, yargilama gücüyle belirgin, ögütlerine deger verilen bilgili kisinin niteligini üzerinde tasiyan ve bilgisini kötüye kullanmayan kimse. Bir baskaca da, doga üstü olaylari anlama yetkisi bulunan, inanilan ve güvenilen kimse olarak tarif edebiliriz.
Bilge Kisi Zerdüstlükte ve yurdumuzun marjinal kesimindeki insan topluluklarinda kâmil insan'nin karsiligi olan iyi düsünen, iyi konusan, iyi is yapan, yani düsüncede, sözde ve eylemde iyi tarafi seçecek durumda olan yetismis kimse olarak tarif edilir.
Bilgelik Bilgili kisinin niteligi. Dogaüstü olaylari anlama yetisi. Birde bilgeligin karakteri ile olaylari iyi yönlendirme vs olarak tariflenebilir.
Bilgelik Ögretisi Dünyanin her yerinde oldugu gibi, bilgeler tarafindan olusturulan ögreti, kuram olarak kisaca bilimlenir. Bilgili kisinin niteligini dile getiren "bilgelik" terimi mistik boyutta dogaüstü olaylari anlama anlamina gelir. Burada "dogaüstü", nesne, beden kimlikli somutluk olarak tanimlanan "doga olan yer"e göre, bu kimliklerinden siyrilmis olarak tanimlanan "doga olmayan yer"dir. Akla askin degil, duyulara askin bir "yer"dir diyor ansiklopediler. Bilgelik ögretisi marjinal kültürde daha baska anlatilarak yasanmaktadir. Türk toplumlarinda bilgelik ögretisi geleneksel düsüncenin felsefesidir. Hatta "aydinlanmanin" çoguludur. Bu anlam ve baglamda bir sözel "bilgelik ya da eren ögretisi"dir. Yani bir halk sufiligidir.
Bu ögreti, adi öne çikan yada çikarilan kimi bilgilerin, erenlerin felsefesi olarak algilanmasina karsin gerçekte adi anilmayan sayisiz erenlerin, bilgenin katkilarini da kapsar. Bu yönüyle "felsefi bir bilgelik"tir. Islamiyeti son din "felsefe" durumuna dönüstüren asil kaynaktir. Örnek verirsek dört kapi, kirk makam adina baglanan "felsefi bir bilgelik" ürünüdür. Tabiki bu ürünün mimari H. Bektas Veli'dir.
Burada bilgisizligi anlatmak istemem ama kisaca bilginin de tarifini vermeliyim.
Bilgi Okuma, arastirma, gözlem ve deney sonucunda elde edilen ya da ögrenilen seylerin bütünüdür. Bir baskaca da, akil yürütme sonucunda elde edilen düsünsel üründür. Bir baskaca da, mistik boyutta bilnmesi gerekli olanlarin önceden hazirlanmis olarak bulunduguna inanilan bilgiler toplamidir.
Mistik boyutta bilgi, insan yasamiyla birlikte yaratilan bir ürün degildir. Bilinmesi gerekenlerin hepsi önceden vardir. Ancak gizlidir. Kendini bilen, kendini yetistiren gizli bilgiye ulasir. Bunun da bir adabi vardir ki o da bilgisini kötüye kullanamaz. Kullanirsa toplum disi kalmaya mahkum edilmektedir. Burada veda ederken "Derin Izler" adli siir kitabimdan "Yarali Kirklar Yarali" siirimin bir bölümünü sizlerle paylasmak istedim.
"Deryaya düssem islanmam
Kara toprakta paslanmam
Kirklar delisiyim uslanmam
Derinden yarali, Kirklar yarali...
BIR DÜZELTME 07 Kasim 2007 tarihli bu kösemdeki yazimin 4. paragraf ve 6. satirdaki "Alaaddin Ikican da durumu bana emir gibi söyledi" cümlemdeki "emir" sözünü "aktardi" olarak düzeltiyorum.
mustafaermis@gazetetrakya.com