EDIRNE'DE BIR OSMANLI VALISININ TUHAFLIKLARI

Edirne’de Ayhan Tunca emekli bir egitimcidir. Fakat o, yazarligi ve özellikle 10 yildan beri çikarmakta oldugu YÖRE Dergisi ve arastirmalari ile taninmistir. Ayhan Tunca YÖRE ile Trakya ve bilhassa Edirne’yi bütün yönleri ile ortaya çikarmada, tanitmada öncü olmustur. Büyük bir kültür hizmetini, Trakya’yi tanitim isini basariyla sürdürmektedir. YÖRE Trakya’da geçmisin her alanina ve konusuna el atmis, bilgi ve belgelerin isiginda Trakya’yi ögrenme imkanini saglamistir. Bu yazimda benim de yazi yazdigim Yöre’nin Åzubat 2006 “Edirne Valisi Haci Ahmet Izzet Pasa” sayisindan yararlanarak bu Osmanli Valisi’nin özelliklerini yansitmaya çalisacagim. Bu Özel Sayi’yi Edirne’nin ünlü arastirmacilarindan Yrd. Doç. Dr. Ratip Kazancigil hazirlamistir. Dergide arastirmalari ile öteden beri dikkati çeken Nilüfer Gökçe ve M. Edip Agaogullari da yer almislardir.

Erzincanli Haci Ahmet Pasa (1813-1892) 1887 yilinda Edirne Valiligine atanmistir. Bu vali Edirne’de “tuhafliklari” ile taninmis ve ün yapmistir. Ibn-ül Emin Mahmut Kemal bu tuhafliklari ele alarak Valiyi degerlendirmis, ilginç yanlarina vurgu yapmistir. Osmanli Devleti’ne 400 yil Baskentlik yapmis bir yerde Haci Ahmet Izzet Pasa gibi özellikleri olan bir valinin renkli yasami ve düsünceleri herkesi mesgul etmistir. Degisik bir konu olmasi itibariyle ilginizi çekecegini umuyorum. Iste anli sanli Osmanli Valisinin tuhafliklari ve özellikleri:

“Eski hocalar gibi giydigi mesti (mest ince deriden yapilmis bir ayakkabi türü) ayaginda iken tamir ettirmek.

Yiyecegi et kebabini pistikten sonra yikamak.

Çorapsiz mest giymek.

Her seyden, herkesten igrenmek.

Sakalini siyah mürekkeple boyamak.

Setresi’nin (ceket) bastanbasa yagli olmasi, elbisenin fena kokmasi ve tirnak aralarinin kir, pasla dolmasi”.

Tabii bunlar kabul edilir seyler degildir.

Haci Izzet Pasa’nin bu acayipliklerinden birkaç tanesini de ben (Ratip Kazancigil) Edirneliler’den duymustum, onlari da ekliyorum:

Haci Izzet Pasa, kirlenen çamasirlarini yikatmak için Erzurum’a gönderirmis.

Pasa Vilayet konaginda yatarmis.

“Yatagini odanin tam ortasina gelecek sekilde yaptirir, yatacagi sirada, yatak kenarina konulan yüksekçe bir iskemleye çikip, oradan, yatagin tam ortasina düsecek sekilde atlar ve öylece yatarmis.”

Ancak Haci Izzet Pasa’nin tuhafliklari bitmiyor. O Sivas Valisi iken Osmanli Hükümeti iklim kosullarina bakmaksizin bütün valilere pamuk yetistirilmesi için tohumu göndermistir.

“Aradan birkaç ay geçtikten, Vali Pasa çarsidan geçerken bir hallaç (pamuk atan) dükkani görüp, oradan birkaç okka (kilo) pamuk aldirir. Bunu, renkli kâgitlara sardirip bir de:

“Gönderilen tohum ekilip, su ana kadar. (Åzu kadar) kilo pamuk elde edilmis ve örnegi de, görmeniz için gönderilmistir” diye bir yazi ile Osmanli Hükümeti’ne (Bab-i aliye) göndermistir.

Valinin bu hareketine karsi Osmanli Hükümeti, çalismalarini takdir ederek bir tesekkür belgesi ile, bir de nisan (madalya) göndermistir. Vali tesekkür belgesini okuyup, nisani da gögsüne taktiktan sonra “Teresleri (alçaltici, hâkaret anlami bir deyim) aldattik” diyerek kahkaha ile gülmüstür”.

Kirklareliler 1940’li yillarda, Kirklareli’nde valilik yapmis Kazim Demirer’in de süt ihtiyacini karsilamak için Vali Konaginda manda baktigini söylerler. Kendisinin Kirklareli’nde kuzu ziyafetlerini ve çok yemegi sevdiginden dolayi “Kuzucu Vali” diye anildigini dile getirirler. Buradan Edirne’ye atanan Kazim Demirer’in açliktan öldügünü naklederler. O yillar Trakya’da “Açlik Yillari” dir. Rivayet ne kadar dogrudur bilmiyoruz.

1930’lu yillarda Kiklareli’nde Vali olan Faik Üstün Kirklareli Milli Egitim tarihinde çok sayida yaptirdigi okullar ve bunlarin tipleri ile anilir. Ama onu daha çok Kirklarelililer makam kapisina koydugu yazi ile anlatirlar: KAPIYI VURMADAN GIR.”

Amasya Valisi ise rüsvet yemedigini anlatmak için su beyiti söylemistir.

Zannetmeki ben Amasya’da pasalik eyledim,

Gördüm fakir halkimi babalik eyledim.