ERMENI TEHCIRI KARARI -I- (1915)

Osmanli-Türk yönetiminin 1915 yilinin ilk çeyreginde, yani Birinci Dünya Savasi'nin birinci yili henüz idrak olunmadan, bir koldan Çanakkale'de savunma mücadelesi verdigi, bir taraftan da Dogu Anadolu'ya saldiran Ruslara karsi savasmak durumunda oldugu bilinmekte. Bu asamada Dogu Anadolu'da, Rus cephesinde Ermeni-Dasnak çetelerinin örgütlenerek Türk birliklerini taciz ve tehdit ettigi, ulasim ve ikmal yollarini kestigi, etki alanlarindaki Türk yerlesim birimlerinde yaygin ve yogun katliama giristikleri tarihi bir gerçektir.
Bu gelismeler karsisinda ittihat-Terakki hükümeti önce 24 Nisan 1915'te basta istanbul olmak üzere belli merkezlerde devlete karsi yikici faaliyette bulunduklari tesbit olunan ikibini askin Ermeni'yi tutuklamis, bir ay sonra da cephede adi geçen olaylara karisan ve olaylara karisma potansiyeli yüksek olan Ermeni'lerin topluca tehcirine karar vermistir.
Tehcir Kanunu olarak bilinen ve Türk Ordusu savas alaninda oldugu için cephe gerisine ulasan isyan ve katliamlari önleme gayesi güden," Savas zamaninda hükümet uygulamalarina karsi gelenler için asker tarafindan uygulanacak önlemler hakkinda geçici kanun" mahiyetindeki bu yasal düzenleme 27 Mayis 1915 tarihinde kabul edilmis ve 1 Haziran 1915 günü dönemin Resmi Gazetesi Takvim-i Vekeyi'de yayinlanarak yürürlüge girmistir.
Ermeni'lerin "soykirim" patirtilarina kaynak teskil eden bu tehcir sirasinda ölümlerin ve kayiplarin oldugu bir gerçektir, ancak bunun tehcir konvoylarina yapilan Kürt asiret baskinlari, salgin hastaliklar ve denetim disi münferit öldürmelerden öteye "soykirim" ya da "etnik temizlik" nahiyeti bile tasimadigi tarihi bir vâkiadir. Kaldi ki, ayni zaman diliminde ve daha sonra 1918-1920 arasinda Dasnak çetelerinin katlettigi Müslüman Türkler' in verdigi 580.000 civarinda büyük kayiplar da belgelerle kanitlanmis durumdadir.
Bir gerçek varki, Mustafa Kemal Pasa'nin öncülügünde verilen Türk Milli Mücadelesinin ilk askeri harekati da bilindigi gibi Dogu Cephesi'nde Ermeni'lere karsi gerçeklestirilmistir. Türk Milleti'nin 'idam fermani' sayilan ve diger agir hükümlerinin yani sira, Türkiye'nin dogu bölgelerini de içine alacak sekilde büyük bir Ermenistan'in kurulmasina da yesil isik yakan 10 Agustos 1920 tarihli Sevr Andlasmasi'ndan bir ay sonra 28 Eylül-30 Ekim Kazim Karabekir Pasa yönetiminde gerçeklestirilen ve Dogu Harekati olarak da bilinen bu askeri operasyon sonucunda Dogu Anadolu Ermeni isgalinden kurtulmus, böylece istiklal Savasi'nin önemli bir asamasi bu basariyla noktalanmistir. Kay.. Doç.Dr. Murat Hatipoglu yazilarindan
1918 yilinin sonlarindan, adi geçen Dogu Harekati'nin yapildigi 1920 sonbaharina kadar Ermeniler Dogu Anadolu'da Müslüman Türk halkina karsi, insanlik tarihinin pek sahit olmadigi ölçüde vahset uygulayarak, toplu kiyimlara girismis, sehir merkezlerinden kasaba ve köylere kadar soykirim boyutlarinda genis çapli bir etnik temizlik uygulamislardir.
Durum böyle olmasina ragmen, Ermeniler 1915 itibariyle kendilerine karsi "soykirim" uygulandigi yönündeki iddialarinda israr etmislerdir. Bilindigi gibi bu israr ve iddialarini günümüzde de sürdürmekteler. Söz konusu iddialarda öteden beri sorumlu kisilerden nokta hedef olarak dönemin Osmanli yetkilileri gösterilmistir.
Devam Edecek
mustafaermis@gazetetrakya.com