Kırklareli Başkanlık Sistemine ne diyor?

“Kırklareli halkı Başkanlık Sistemi ile ilgili ne düşünüyor?” diye merak ettik ve sizler için Kırklareli sokaklarında röportaj yaparak vatandaşlardan, bu ve benzeri soruların cevaplarını almaya çalıştık. Türkiye’de en geç 16 Nisan 2017 tarihinde yapılması planlanan referandumla ilgili Kırklareli sokaklarında vatandaşlara yönelttiğimiz sorularla Kırklareli’nde referandumun nabzını tuttuk

İlimiz Kırklareli’nde İstasyon Mahallesi, Fevzi Çakmak Bulvarı, Cumhuriyet Caddesi gibi birçok yerde vatandaşlara referandumla ilgili sorular yönelttik. Başkanlık Sistemi’ne geçiş için yapılacak referandum oylaması ile ilgili vatandaşların fikirlerini aldık. Gerçekleştirdiğimiz röportajlarda vatandaşlara;
“ Başkanlık Sistemi nedir?
Başkanlık Sistemi ile ilgili düşünceleriniz nelerdir?
Referandum oylamasında tercihiniz nedir?” sorularını yönelttik. Kırklarelili vatandaşlardan birkaçı ise şu cümleleri kaydetti;
“Türkiye’de güçlü, yetkili ve sorumlu bir lider gerekiyor. Türkiye’de yönetim hep çatışma içinde olmuş. Cumhurbaşkanı ile başbakan çatışma halinde olmuş. “Çift başlılık”; başbakan ile tepedekinin çatışması sürekli yaşanmış. Bütün yollar başkanlık sisteminin daha doğrusu çift başlılığın getirdiği zorluklar olarak karşımıza çıkıyor. Diğer taraftan da yeni gelişmelerle de ilk defa “sivil irade” izzetliğini gösterebildiği için evet demeye layıktır. Evet diyorum tabii ki.”
Bir diğer vatandaşla gerçekleştirdiğimiz sokak röportajında ise şu cümleler paylaşıldı; “Başkanlık Sistemi ülkeyi iktidarın tek başına yönetmesidir. Başkanlık Sistemi ile koalisyonların son bulması amaçlanır. Bugün gelişmiş birçok ülkede Başkanlık Sistemi uygulanmaktadır. Türkiye’de başkanlık sisteminin faydalı olacağına inanıyorum.”
Bir diğer vatandaş ise; “ Tam olarak ne olduğunu bilemiyoruz. Acaba amerika’daki gibi bir Başkanlık Sistemi mi yoksa başka bir şey mi? Millete bunun içeriğini açıklasalar tam olarak başkanlık sisteminin ne olduğunu anlatsalar iyi olur. Halk bu konuda bilinçli değil. Halka dağıtılması lazım kaç maddeden, hangi maddelerden oluştuğunu, nasıl bir sistem olduğunu açıklasınlar. Ben kararsızım içeriğini bilmediğim için bir şey diyemeyeceğim.” cümlelerini kaydetti.
Bazı vatandaşlar ise "Hayır" oyu kullanacağını belirterek, mevcut sistemden yana olduklarını dile getirdiler.
Başkanlık sistemi nedir?
Başkanlık sistemi, devlet yönetiminde tek bir kişinin başkanlığında hükûmet etme ve devleti yönetme esasına bağlı olan bir yönetim biçimidir. Başkanlık sisteminde yasamanın yürütmeyi fesh etme yetkisi yoktur.
Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükûmet sistemidir. Başkanlık sistemi, Başkanlık hükûmeti sistemi olarak da adlandırılmaktadır.
Başkanlık sistemi uygulandığı kimi ülkelerde yolsuzluk, otoriterlik, nepotizm (tanıdık kayırma), diktatörlüğe araç olma ve çoğulculuk karşıtı uygulamalar gündeme geldiğinde eleştirilerin ana odağı olmaktadır. Başkanlık sisteminin bulunduğu kimi ülkelerin yolsuzluk, nepotizm ve otoriterliğin aşılabilmesi amacıyla başkanlık sisteminden parlamenter sisteme geçtiği örnekler bulunmaktadır.
Başkanlık sistemiyle yönetilen ülkeler genellikle cumhuriyet olduğu için devlet başkanları Türkçede cumhurbaşkanı olarak adlandırılır: İran Cumhurbaşkanı, Güney Kore Cumhurbaşkanı gibi. Yalnız Amerika Birleşik Devletleri de bir cumhuriyet olmasına rağmen, ülkenin resmî adında cumhuriyet geçmemesi sebebiyle ABD cumhurbaşkanı çoğunlukla sadece başkan olarak adlandırılır.
Türk tipi
başkanlık sistemi nedir?
AK Parti’nin önerdiği Başkanlık sistemi birçok yönden ABD’deki modelden ayrılıyor. Başkan doğrudan halk tarafından 5 yıllığına seçilecek. Başkan olmak için 40 yaşında ve üniversite mezunu olma şartı korunacak. Bir kişi iki dönem başkanlık yapabilecek. Başkan, seçimler öncesinde başkan yardımcısını da halka açıklayacak.
Sistemde üniter yapı korunacak, tek parlamento olacak. Meclis’in milletvekili sayısı 550 olarak korunacak. Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi eş zamanlı 5 yılda bir yapılacak. Ancak “3 yılda bir parlamentonun yarısının yenilenmesi” formülü üzerinde de çalışılıyor. Bu durumda, yenilenecek üyeler kurayla belirlenecek.
Başkan Meclis’e değil sadece halka karşı sorumlu olacak. Bu nedenle güvenoyu ve gensoru uygulamaları kaldırılacak. Bu yolla başkan ve kabinenin düşürülmesi imkanı da olmayacak. Başkan kabinesini parlamento içinden seçmeyecek. Milletvekili olanlar bakan olamayacak.
Amerikan sistemin farklı olarak büyükelçi gibi üst düzey bürokratlar başkan tarafından atanacak. Meclis onayı aranmayacak. Bütçeyi başkan hazırlayacak, Meclis’in bütçeyi attırma ya da eksiltme yetkisi olacak.
Modele göre başkan, cumhurbaşkanının halen sahip olduğu yetkilerin yanı sıra bakanları da atayacak. Hükümetin olduğu gibi partinin yönetimi de başkana geçecek. Parti içinde başkan olduğu sürece partili kimliğinin sürebileceği, parti lideri olmayabileceği formülleri üzerinde de duruluyor.
Başkan, vatana ihanet gibi belli başlı bazı suçlardan yargılanabilecek. Yargılamayı Yüce Divan sıfatı ile Anayasa Mahkemesi yapacak. Başkanı, Yüce
Divan'a gönderme yetkisi ise Meclis'te olacak. Meclis, bu kararı nitelikli çoğunluk ile verecek. Başkan hakkında yargılama kararı verilmesi için 367 kabul oyu aranması planlanıyor. Bu başkanlık modelinin Ürdün modeli ile çok benzer olduğu da konuşulan diğer bir görüş. Hatırlatalım Ürdün bir Krallık ve Kral tarafından yönetiliyor.