MEHMET AĞIRGAN'IN ARAŞTIRMASI EDİRNE CUMHURİYET DÖNEMİ VALİLERİ

Edirne Halk Kütüphanesi Müdürlüğünden emekli, şair, yazar ve tarih araştırmacısı Aziz Dostum Mehmet Ağırgan'ın yazmış olduğu "EDİRNE CUMHURİYET DÖNEMİ VALİLERİ" adlı kitabına uzun zamandan beri el atamamıştım. Şu sıra kitabı okuma, Mehmet Ağırgan Dostumun çalışmalarındaki ayrıntıları daha iyi görüp anlama olanağını buldum.
Ağırgan'ın ilk kitabı "Edirne Sevdalısı Mehmet İlhami Ertem" adını taşımaktadır. Edebiyatın biyografi dalında yazılmış, eski Milli Eğitim Bakanlarından Mehmet İlhami Ertem'i anlatmaktadır. "Cumhuriyet Döneminde Edirne Valileri" Mehmet Ağırgan'ın ikinci kitabı olmaktadır. Üçüncü kitabını da çıkarmıştır ama elime geçmediği için ondan söz edemeyeceğim. Araştırmalara dayalı bu kitaplar Edirne'nin Mülki-İdari alanında yöneticilerle kaydedilen çalışmalar ve hizmetleri yapanlar dile getirilmiştir. Hepsi "Kaynak Kitaplar"dır.
Mehmet Ağırgan, Edirne Hükümet Konağını baz alarak Trakya Genel Müfettişlerini anmış, bugüne kadar gelen 38 Vali'nin adlarını sıralamış ve Edirne hakkında bilgiler vermiştir. Kitap hakkında ki önsözü 2012 de Edirne'de Valilik yapmış olan Gökhan Sözer'e bırakmış. Köyler ve muhtarlıklar hakkında bilgiler vermiş. 1911 yılında Edirne'ye bağlı olan yerleri dile getirmiş, o zaman Edirne'ye bağlı Merkez Sancağı, Gümülcine Sancağı, Kırkkilise (KIRKLARELİ) Sancağı, Dedeağaç Sancağı, Tekfurdağ (TEKİRDAĞ) Sancağı, Gelibolu Sancağı üzerinde durmuştur. Tabii bugün bağımsız İller olan Tekirdağ ve Kırklareli'nin geçmişte Edirne'nin Sancakları olduğunu dikkate alırsak Edirne'nin tarihselliğini de belirlemiş oluruz. Zaten Mehmet Ağırgan da "EDİRNE, BURSA'NIN OĞLU, İSTANBUL'UN DA BABASI" demektedir. Bu yerlerin yani İllerin Osmanlı Devleti'nin Başkentleri olduğuna işaret etmektedir.
Mehmet Ağırgan'da bir tarih görüşü ve bilgisi yanında yazdıklarını, yazacaklarını sistemize etme yeteneği hemen dikkati çekiyor. Tarihi kişileri ve mekanları, idari birimleri ve bunların yönetici kişilerini okuyucunun önüne koyuyor. Bu yazarlıkta bir başarıdır ustalıktır.
Edirne'nin 38 valisinden bazılarını Trakyalılar da tanımaktadır. Cumhuriyet Dönemi'nde Trakya'nın ilk Genel Müfettişi Dr. İbrahim Tali Öngören'dir. Öngören, Atatürk'e yakın bir kimsedir. Onun Atatürk'e yakınlığını Edirne ve Trakyalılar ne kadar biliyorlar, bilmiyorum ama ondan sonra Trakya Genel Müfettişi olan efsanevi isim KAZIM DİRİK'i şunca yıl geçmiş olmasına rağmen unutmuş değildirler. Çünkü herkesten daha fazla Atatürk'e ve halka yakın bir Generaldir, İdareci Validir. Ben dahi onu Köyüm Poyralı'da görmüş, tanımış, babacan tavrını sevmiş, tarihi kişiliğini öğrenmişimdir. Kazım Dirik'ten sonra Edirne'ye Abidin Özmen Trakya Genel Müfettişi olarak gelmiştir. 1948 yılından sonra da Trakya Genel Müfettişlik Kurumu kaldırılmıştır. Sayın Ağırgan onlar hakkında kalın çizgilerle bilgiler vermekte, yeni kuşaklara tanıtmış olmaktadır.
Mehmet Ağırgan Valileri, sivil ve askeri kökenli olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Bence de yerinde bir ayırmadır. Çünkü sivil Valiler Mülkiye'den yani Siyasal Bilgiler'den gelmekte, askeri valiler ise Harp Okulu'ndan, Harbiye'den gelerek, genelde olağanüstü durumlarda valilik yapmışlardır. Ağırgan bunlara vurgu yapmaktadır, özelliklerini anlatmaktadır.
Yerel de olsa 200 sayfalık yararlı bir eser. "Müjdeler olsun efendim Edirne'ye geldik" diyenler CUMHURİYET VALİLERİ yoluyla Edirne'ye daha bir başka gözle bakacaklardır.
Mehmet Ağırgan'ı kutluyorum, bu eseri Edirne'yi merak edenlere tavsiye ediyorum, çünkü kitabın yazarını da bu vesileyle tanımış olacaklardır.