MUSTAFA KEMALSİZ ÇANAKKALE ANLATILAMAZ

E.J. ERİCKSON "SİZE ÖLMEYİ EMREDİYORUM" adını taşıyan kitabında Mustafa Kemal'in savaşın her aşamasında bulunduğunu, kritik rol oynadığını, risk aldığını, dünyanın ciddi Bilgi Kaynaklarının da bunu yazdıklarını belirterek, Mustafa Kemal'in bu süreçte iyi ve başarılı bir komutanlık sergilediğini, hareketlilik gösterdiğini, ayrıntılarda iyi sınavlar verdiğini vurgulamakta, şunları ilave etmektedir:
"Türkler için muharebenin ilk gününün tayin edici manevrası olduğu anlaşılacak olan olayda, Mustafa Kemal, Anzak hücumunun gücünü sezmiş inisiyatifi ele alarak emir beklemeden tümenini muharebeye sokmuştur. Tümenini ileriye sürmüş ve muharebenin kritik anında 57. Piyade Alayını bizzat komuta etmiştir. "SİZE TAARRUZU EMRETMİYORUM-ÖLMEYİ EMREDİYORUM. BİZ ÖLÜNCEYE KADAR GEÇECEK ZAMAN İÇİNDE YERİMİZE BAŞKA KUVVETLER VE KOMUTANLAR GELEBİLİR" şeklindeki meşhur emri de burada vermişti. Bu ilham veren kahramanlık emri bir liderlikti ve muharebenin sonucu muhtemelen bu dramatik eyleme bağlı kalmıştı.
Mustafa Kemal, Çanakkale Savaşı’nda Meriç'ten Edremit'e kadar olan 350 Kilometrelik bir bölgeyi savunmakla görevlendirilmişti. Alman Mareşali Von Sanders'in emrinde görünüyordu. Von Sanders gerek gördüğünde Mustafa Kemal'in birliklerini kullanacaktı. Mustafa Kemal ise bu şekli kendine uygun bulmuyor, görevi pasif buluyordu.
Çanakkale Savaşı 14 ay 6 gün sürdü. İngiliz, Fransız birlikleri Çanakkale Boğazı'nı geçememiş, mıhlanıp kalmışlardı. Düşman kuvvetleri bu kez havadan, karadan, denizden saldırdılar ise de sonuç alamamışlardır. O yıllarda İngilizler bugünkü Amerikalılar gibi dünyanın en güçlü devleti idi. 28 milyon kilometreye sahip üstünde güneşin batmadığı topraklar. Çanakkale'de modern silahlarla saldırmışlardı. Birinci Dünya Savaşı’nda Deniz Bakanı, İkinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Başbakanı olan Çörçil Mustafa Kemal'in DEHASI önünde eğilmiş, İngiliz Parlamentosunda "Ne yapalım? Yüzyılda dünyaya bir Deha gelir, o da Türklere nasip oldu" demiştir.
Çanakkale Savaşı’nda İngilizler 202 bin, Fransızlar 79 bin ölü verdiler. Türkiye'nin kaybı ise bir milyon 50 bin olmuştur.
Çanakkale Zaferi’nden ve savaşın sona ermesi üzerine İngiltere'de siyasi kriz çıkmış, Bahri (Deniz) Bakanı Çörçil istifa etmek zorunda kalmıştır. Türkiye'de ise Çanakkale'deki askeri birlikler geri, Trakya'nın içlerine çekilmişler, Alman subayları da bir süre Lüleburgaz'da kaldıktan sonra Almanya'ya dönmüşlerdir. Ancak Mareşal L. Von Sandres Türkiye'de kalmaya devam etmiştir. Alman Mareşal Türkiye'de beş yıl kalmış, anılarını "TÜRKİYE'DE BEŞ YIL" adını taşıyan kitabında toplamıştır.
Çanakkale Savaşı'na damgasını vuran, dünyada ASKERİ DEHA'sı ilgi uyandıran, adı efsaneleşen Mustafa Kemal Edirne'deki 6. Kolordu Komutanlığına vekâleten atandı. Edirne'de halkın büyük coşkusu ile karşılandı. Tarihimizde ilk defa bir Ordu Subayı halk tarafından coşku ve tezahürat ile karşılanmış oluyordu. Halkın içine ilk giren ordu mensubu ve Osmanlı Aydını Mustafa Kemal oluyordu.
Mustafa Kemal Edirne'de 3 ay kalmıştır. Bu üç ay içinde Sofya'ya, İstanbul'a gitmiştir. Yanılmıyorsam o sıra annesi Zübeyde Hanım, kız kardeşi Makbule Selanik'ten İstanbul'a göç etmişlerdir.
Mustafa Kemal, Edirne'de iken Trakya ve Edirne Karaağaç üzerine stratejik araştırma yapmıştır. Edirne'de üç ay kaldıktan sonra Kolordu Komutanlığına terfi ettirilerek Kolordusu ile Diyarbakır'a gitmiştir.