İLESAM (TÜRKİYE İLİM VE EDEBİYAT ESERİ SAHİPLERİ MESLEK BİRLİĞİ) - 7 -

 Her gün siz değerli okurlarıma İLESAM ile ilgili değişik konularda bilgilendirme yapmaya çalışıyorum. Bugün de farklı bir konuda İLESAM'ı anlamaya ve anlatmaya çalışacağım.
 7.6.1995 tarih ve 4110 Sayılı Kanun ile yapılan değişiklik, telif hakları konusunda gelecekte yaşanacak olumsuz gelişmelerin habercisi olmuş ve özellikle ayni alanda birden fazla meslek birliğinin kurulmasına izin veren 42 nci maddedeki değişikliğe İLESAM şiddetle karşı çıkmasına rağmen bunun önüne geçmesi mümkün olamamıştır. Bu değişikliğin yansımaları neticesinde de ayni alanda birçok meslek birliğinin kurulması ve eser sahiplerinin bölünmeye başlaması ile eser sahiplerinin gücünün zayıflamasına neden olunmuştur.
İLESAM'ın bu konudaki haklılığı 1995 yılında dört meslek birliği varken bu sayının bugün 24 e çıkması ile kanıtlanmıştır. 5846 Sayılı Kanun ile ayni alanda birden fazla meslek birliği kurulabilmesi imkânı zorlaştırılmaya çalışılmıştır. Ayni alanda yeni bir meslek birliğinin kurulabilmesi için; Daha önce kurulmuş ve en çok üyeye sahip meslek birliğinin üye sayısının 1/3 çoğunluğuna sahip üye sayısı yeterliliği şartına bağlanmıştır. Ancak bu süre içerisinde meslek birliği sayıları yükselince ilgili kuruluşların, telif hakları alanında bir meslek birliği ile değil birden çok meslek birliği ile muhatap olması sonucu ortaya çıkmaktadır ki, bunun neticesinde de ilgili kuruluşların telif sözleşmesi yapmaktan kaçınmalarına neden olunmaktadır. İLESAM bu konunun üzerinde hassasiyetle durarak üyelerini mağdur etmemek amacıyla bir çok yayıncı kuruluş ile sözleşme yapmaktadır.
2004 yılında güncellenen 5846 Sayılı Kanun içinde çok ağır maddeler olmasına rağmen, bu kanunun eser sahibinin haklarını ilgilendiren birçok maddesinin halen uygulanmasında güçlük çekildiği, bunun da Kanun hükümleri konusunda yeterli bilince ulaşılamadığı ve birbirinden kopuk birden fazla meslek birliğinin mevcut olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Meslek Birliklerinin Denetimi kim tarafından nasıl yapılır. Merak edilen konulardan biri de budur diye düşünüyorum. Büyük mali bütçelere, telif hakkı ücretlerinin Meslek Birliği paylarını ve Bakanlık desteklerini, üye aidatlarını içine alan bütçenin uygulanmasında yada çalışmaların Yasal mevzuata uygun yürütülüp yürütülmemesinin nasıl denetlendiği konusu aklımızı kurcalayabilmektedir.
Öncelikle bilmemiz gerekir ki, Meslek birlikleri, idari ve mali açıdan Bakanlığın denetimine tabidir. Bakanlık, meslek birliklerinin bu Kanunla belirlenmiş görev ve yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini her zaman kendisi denetleyebileceği gibi bu denetimin bağımsız denetim kuruluşlarına yaptırılmasını, meslek birliklerinden de isteyebilir. Bu kuruluşlarca yapılan denetimlerin raporların bir örneği Bakanlığa gönderilir. Denetimler sırasında istenecek her türlü defter, belge ve bilgilerin verilmesi, kasa ve veznenin kontrol ettirilmesi, yönetim yerleri, şubeler ve eklentilerine girme gibi taleplerin yerine getirilmesi zorunludur.
 Meslek Birlikleri tarafından;
1-    Kanun ile belirlenen görev ve yükümlülüklerin yerine getirilmediği,
2-    Sözleşmelere uygun tahsilât veya dağıtımın yapılmadığı ya da yanlış ve haksız dağıtım yapıldığı,
3-    Tarifelerin kanunda belirlenen esaslara göre düzenlenmediği tespit edilirse;
Meslek Birliği, Bakanlıkça uyarılır, bir ay içerisinde eksikliklerin giderilmemesi halinde 2 nci kez uyarılır. Bu uyarıdan sonra bir ay içerisinde eksikliklerin giderilmemesi yada yapılacak denetimlerde mevzuata aykırılık tespit edilmesi halinde Bakanlık en geç üç ay içerisinde üyeleri olağanüstü genel kurula davet eder. Olağanüstü genel kurul yapılıncaya kadar süistimali görülenler işten el çektirilir. Bakanlıkça yerine atama yapılır veya sırası gelen yedek üye göreve çağrılır.
 Bugün konumuzu denetim ile noktalayarak gelecek sayımızda mevcut Meslek Birliklerine değineceğiz.
Sevgiyle kalın, hoşça kalın.

                           Alâeddin İKİCAN
                                İLESAM İl Temsilcisi
e - posta :  alaeddinikican@gmail.com