İLK ÖĞRETMEN DUYUŞEN YADA "GÜN UZAR YÜZYIL OLUR"

Türk dünyasının en büyük yazarlarından, Sovyet yazarlarından Maksim Gorki'den, Fransız yazar Ehrenburg'tan sonra, gelen Türk dünyasının ünlü yazarı Cengiz Aytmatof'un "İLK ÖĞRETMEN DUYUŞEN" adlı kitabını okudunuz mu bilmem. Aslında Cengiz Aytmatof'u okudunuz mu diye sormam gerekirdi. Çünkü Türk kökenli bu yazarın birçok ve birbirinden değerli kitapları bulunmaktadır.
İlk Öğretmen Duyuşen kitaplarından birisidir. Kitabı 29.07.1972 tarihinde okumuşum. Öğretmenler Günün dolayısıyla Atatürk ve İnönü'den sonra İlkokul öğretmenim Cevizköylü Mustafa Altay'ı, Bulgaristan'da İlk Türkçe Gazeteyi çıkaran öğretmen Mehmet Açar'ı, Köy Enstitüsündeki hocalarımın tümünü anımsadım. Tabii rahmetli eşim Sabahat Karaçam'ı hiç unutmuyorum. Bütün çalışmalarım sırasında onu hep arkamda, yanımda gördüm. İlk öğretmen "Duyuşen" gibi devrimci, gerçekçi, bir özelliğe sahipti. Cengiz Aytmatof'tan şu kitaplardan birini dahi okumak, büyük Türk yazarını tanımaya yeter sanırım. Mesela, Cemile, Deve Gözü, Yüz yüze, Toprak Ana, Elveda Gülsarı, Beyaz Gemi, Askerin Oğlu" yazarın kitaplarından bazılarıdır.
Cengiz Aytmatof Asya'daki Türklüğün gözü, kalbi ve tarihi idi, Moskova Üniversitesinin Edebiyat Fakültesi Bölümünden mezun olmuştur. Sovyet Yazarlar Birliği üyesi idi. Kırgız kökenli bir Türk'tü. Rusya'da önemli mevkilere sahip olmuştur. Gazetecilik ve yazarlık yapmıştır. Yanılmıyorsam 2008 yılında hayata veda etmiştir. Şeker hastasıydı.
Dünyaca ünlü bir roman yazarı olan Cengiz Aytmatof aynı zamanda birçok ödülün de sahibiydi. Türkiye'ye sık sık gelir, kendini tedavi ettirirdi. Bir şeker krizinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in özel uçağı ile Türkiye'ye gelmiş, şeker tedavisi görmüştür. Ülkesi Kırgızistan'da en çok okunan bir yazardı. Sağlında "Kendini kültürel ve ruhsal bakımdan Türk hissediyorum" derdi. Kitapları 154 dilde çevrilmiş bir yazardı ve en çok Almanya'da okunurdu. Bütün kitaplarının okunması bir yana, en çok okunan kitabı, "GÜN UZAR YÜZYIL OLUR" du. Ne yazık ki bu kitabı ben hala okumuş değilim. Okunmayan kitabın okunmasının yılları bulduğu ve hatta unutulduğunu bilenlerdenim.
Dünya edebiyatına "Türkçe düşünen, Türkçe yazan" bir roman ve edebiyat yazarı olarak geçen Cengiz Aytmatof bir şairin dörtlüğünde şöyle dile gelmektedir:
"İki Cengiz'im var / biri gurbette / Biri Tanrı Dağlarında nöbette / O da gitti şimdi / Başımız dertte,"
Büyük bir yazar, şairin dizelerinde 15 kelime ile ifade buluyorsa insan dünyaya sahip olsa ne yazar. Belki 15 kelimelik bir ifade bile kendisine çok görülür. Öğretmenler Günü'nün çağrıştırdıkları ışığında "İLK ÖĞRETMN DUYUŞEN" e değinmekle yetindim. Öğretmenliğimi hatırladım. Köyün çamurlu, yağmurlu, tozlu topraklı yollarından bilgiye, gazeteye ve kitaba ulaşmak için ne yollar yürüdük. Şimdi o köylerde izimiz değil, çalıştığımız okul bile kalmadı. Ama insanlar hala köylerde bir hayat yaratıyorlar kendilerince.. Onlardan kimin haberi var? Söyler misiniz?