İSMET İNÖNÜ HATIRALARINDA SERBEST PARTİ HADİSESİNİ ANLATIYOR

Atatürk'ün silah arkadaşı İsmet İnönü 1930'lu yıllarda Başbakandı. Mustafa Kemal 1930 yılı içinde MUHALEFETİ olan bir yönetim ve meclis hayatını ciddi biçimde düşünmeye ve hatta uygulamaya koymak istiyordu. Muhalefet Partisini yakın arkadaşı olan Paris Büyükelçisi Ali Fethi Okyar'ın kurması üzerinde duruyordu. Netekim bu bağlamda düşünce ve isteklerini 1930 yılının Ağustos başlarında gerçekleştirdi. Fethi Bey'e SERBEST CUMHURİYET FIRKASI'nı kurdurdu. Fethi Okyar'ın CHP Genel Başkanlığından istifa etmesini istemesini kabul edemeyeceğini, tarafsız kalamayacağını ve Cumhuriyetin Temel İlkelerini ve LAİKLİK'ten taviz veremeyeceği şartı ile Fethi Bey'e partiyi kurdurdu. Halka ve Fethi Okyar'a güven gelmesi için de kız kardeşi Makbule Hanım ile yakın arkadaşlarının Fethi Bey'in partisinde yer almalarını sağladı.
Mustafa Kemal mecliste bir muhalefet partisi olmasını memleket karar ve işlerinin kontrolü, Cumhuriyetin daha sağlıklı yaşaması ve gelişmesi ve kendisi öldükten sonra arkasından DİKTATÖR dedirtmemek için istiyordu. Hatta kendisi, "Bugünkü memleket idaresi diktatörlük gösteriyor" diyordu.
Serbest Cumhuriyet Partisi çok kötü şartlar içersinde kuruldu. Halk 1929 Dünya Ekonomik Buhranı yüzünden sıkıntıdaydı ve bundan yakınıyordu. 1923 yılından itibaren yapılmış olan yenilikler ve devrimler yüzünden memlekette memnun olmayan bir kesim olmuştu. Nüfusun dindar kesimi Yeni Düzen'den memnun değildi. Bütün bunlar bir araya geldiğinde Fethi Okyar'ın partisi olumsuzluklar içersinde kurulup faaliyete geçmiş oluyordu. Ancak Başbakan İsmet İnönü partili hayata geçişin erken olduğunu, bu nedenle karşı olduğunu Mustafa Kemal'e söylüyordu. Mustafa Kemal ise çok önem verdiği bu tür memleket yönetimine bir an önce geçilmesini istiyor, olumsuzlukların üstesinden gelebileceklerini belirtiyordu. Ancak öyle olmadı. Halkın Partili bir demokratik yönetime hazır olmadığı anlaşıldı.
Atatürk'ün söyledikleri emirdi, geri dönüşü yoktu. Başbakan İnönü'nün fazla ileri gitme şansı da yoktu. Serbest Cumhuriyet Partisi bu şartlarda faaliyete geçti. Bir iki ay içersinde parti 37 ilde faaliyete geçmiş, Kasım ayı içersinde yapılacak olan yerel seçimlere hazır hale gelmişti. Halk partinin kurulmasının çok istiyordu. Çünkü cephe değiştirme eğiliminde görünüyordu. Fethi Bey'in partisi ile Mustafa Kemal'in partisi CHP Kasım ayı başında yapılan yerel seçime girdiler. Fethi Okyar 37 İl'de, 502 sandıkta oy almayı hedeflemişti. O sıra İzmir'de yaptığı, 50 bin kişinin katıldığı mitingte izdihamdan bir çocuk ölmüş, babası çocuğu kucağına alarak, kürsüde konuşmakta olan fethi Bey'in ayakları dibine bırakmış, bağırarak, "İŞTE KURBAN BİZİ KURTAR FETHİ BEY" demişti. Durum vahimdi ve Mustafa Kemal bu denemeden endişe duymaya başlamıştı. Hatta Başbakan İnönü'ye, "İsmet yanıyorum. Kötü bir durum olursa başa dönmeye hazır mısın?" İnönü buna ihtimal vermemekle beraber Mustafa Kemal'e "Hazırım. Gerekirse başa döner bitiririz" yanıtını verdi Mustafa Kemal'i rahatlatmıştı.
Gerisi yarın.